Dila Hatun filminin başrolünde yer alan Türkan Şoray, Türk sinema tarihinin gelmiş geçmiş en başarılı kadın oyuncuları arasında yer alıyor.
Türkân Şoray, (d. 28 Haziran 1945, İstanbul), Türk oyuncu, senarist ve yönetmen. Türk sinemasında Sultan lakabıyla anılmaktadır.
1960'larda sinema ile tanışmış, ilk sinema ödülü 1964 Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde "Acı Hayat" filmiyle en başarılı kadın oyuncu ödülünü olmuştur. Dünyanın en çok film çeviren kadın oyuncusudur. Şoray, 12 Mart 2010 tarihinde Unesco Türkiye iyi niyet elçisi seçilmiş ve "Sevgiyle yapılamayacak bir şey yoktur diye düşünüyorum. Gücü sevgiyle birleştirirsek, birçok sorunun üstesinden gelebiliriz" demiştir. Ayrıca Şoray'ın kendi adını taşıyan bir ilkokul vardır.
Hülya Koçyiğit, Filiz Akın ve Fatma Girik'le birlikte, Türk sinemasının bir dönemine damgasını vurmuş dört önemli kadın oyuncudan biri kabul edilir. Bu dörtlü içerisinde, yönetmenlik yapan tek sinema oyuncusudur. Başrolünde kendisine eşlik eden Kadir İnanır ile oynadığı 1972 yapımlı Dönüş, 1976 yapımlı Bodrum Hakimi, 1973 yapımlı Azap'ın tek başına yönetmenliğini ve 1981 yapımlı Yılanı Öldürseler filminin Şerif Gören ile birlikte yapmıştır.
İstanbul'un Eyüp ilçesinde doğan Türkân Şoray memur bir ailenin ilk çocuğudur. Nazan ve Figen adında iki kızkardeşi daha olan Şoray'ın babası vefat etmişti. Annesi Meliha Şoray (1927-1984)'ın desteğiyle sinemaya adım atan Şoray, 1962 yılında Galatasaray eski Asbaşkanı Rüçhan Adlı (1923-1995) ile 20 yıl bir birliktelik yaşadı. Bu süre içinde birkaç defa ayrılıp barışan çift, Rüçhan Adlı'nın eşinden bir türlü boşanamaması yüzünden yollarını ayırdı. Türkan Şoray, 1995 Ağustos'unda hastaneye kaldırılan Adlı'yı son anlarına kadar yalnız bırakmadı. Tiyatro oyuncusu Cihan Ünal ile 1983'te evlenmiş 1987'de ayrılmış ve bu evlilikten Yağmur adlı bir kızları olmuştur.
Oturdukları Karagümrük'teki ev sahiplerinin kızı olan sinema oyuncusu Emel Yıldız ile bir film setine giden Türkan Şoray, Türker İnanoğlu'nun teşviki ile Yeşilçam'a adım atar. Emel Yıldız'ın yerine Şoray'ın da kariyerinin başlangıcı anlamına gelen 1960 yılı yapımlı "Köyde Bir Kız Sevdim" filminde başrol oynar.
Fatih Kız Lisesi ortaokulu bölümünde okurken, Karagümrük'teki ev sahiplerinin kızı olan sinema oyuncusu Emel Yıldız daha sonra "Panter Emel" olarak tanınmış, Yıldız ile bir film setine giden Türkân Şoray, Türker İnanoğlu'nun teşviki ile Yeşilçam'a adım atar. Emel Yıldız'ın yerine Şoray'ın da kariyerinin ilk sinema filmi olan 1960 yılı yapımlı "Köyde Bir Kız Sevdim" filminde Baki Tamer ile başrol oynamıştır.
Türkân Şoray sinemaya başlamasıyla ilgili anısını şöyle anlatır: "Sinemaya girmeden önce mahallemize bir film seti geldi. Filmin bir setini mahallemizde çekeceklerdi. Başrol oyuncusu kadını gördüğümde 'ne kadar güzel bir kadın' dedim. Bu kadın Muhterem Nur'du. Öyle şaşkın bir şekilde bakınırken yanıma bir adam geldi ve 'Sen de filmlerde oynamak ister misin?' diye sordu. Korktum ve hemen eve kaçtım. Bu adamın da daha sonra Memduh Ün olduğunu öğrendim. O zaman film setinden kaçmıştım ama daha sonra film setleri hayatım oldu." der.
Şoray'a ilk Altın Portakal ödülü getiren 1964 yapımlı yönetmenliğini Metin Erksan'nın yaptığı başrollerinde Şoray ve Ekrem Bora'nın yer aldığı Acı Hayat filmi Manikürcü Nermin’i canladıran oyuncu için kariyerinde önemli basamak olmuştur.
Başrolde bir eşe sahip oyuncuların başarılı olduğu filmlerde Şoray'a onlarca erkek sinema aktristi eşlik etmiştir. Klasikleşmiş birkaç Şoray filminde de eleştirmen Agah Özgüç'ün deyimiyle Seyirciyi aldatmak, daha fazla para kazanmak için yayınlanmamış ancak seyirciye yayınlanmış gibi afişi basılmıştır. Şoray'ın Ediz Hun'la oynadığı 1980 yapımı Tabancamın Sapını Gülle Donatacağım adlı filmin afişinde Türkân Şoray ve Kemal Sunal olmasına karşın Ediz Hun ve Türkân Şoray'ın oynadığı ‘Güllü Geliyor Güllü’ filmi vardır. Kemal Sunal ise sadece figürandır. Sonrasında Kemal Sunal'ın popüler oluşuyla aynı film başka adla, başka afişle tekrar yayınlanmıştır. İlginç olaylardan biride Keşanlı Ali filmi olup görüntü yönetmeninin adı olan Ali, film afişinde Keşanlı’nın altına büyük harflerle yazıldığından ‘Keşanlı Ali’ olarak adlandırılıyor.
Şoray'ın ilginç sinema deneyimlerinden biri kendisi ile Filiz Akın'ın Günahkâr Kadın filminde biraraya getiren Ülkü Erakalın'dan henüz 17 yaşındayken bir film çekimi sırasında yediği tokat olmuştur.
90'lı yıllarla birlikte, televizyon dizileri çalışmalarına da ağırlık vermeye başlamıştır. Yaptığı bu çalışmalardan en çok ses getiren ve uzun ömürlü olanları, başrollerini Şener Şen'le paylaştığı İkinci Bahar ve Haluk Bilginer ile paylaştığı Tatlı Hayat olmuştur.
Bugüne kadar 203 filmde rol almıştır. Türkân Şoray ilk televizyon programı olan ve NTV'de yayınlanan konuklarıyla birlikte kendi sinema kariyerinin konuşulduğu televizyon programı Sinema Benim Aşkım'ı sunmuştur. Şoray programında sinema oyuncuları ile sinema kariyerini anlatmaktadır.
Ödülleri
1964: 1964 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Kadın Oyuncu Ödülü, Acı Hayat
1968: 1968 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Kadın Oyuncu Ödülü, Vesikalı Yarim[13]
1973: 5. Altın Koza Film Festivali - En başarılı kadın oyuncu, Mahpus
1973: Moskova Film Festivali (Rusya) - Özel Ödül, Dönüş
1978: Taşkent Film Festivali - Uluslararası Aytmatov Kulübü Geleneksel Ödülü, Selvi Boylum, Al Yazmalım
1987: 1987 Antalya Altın Portakal Film Festivali - En iyi kadın oyuncu, Hayallerim, Aşkın ve Sen
1990: 2. İzmir Film Festivali - Altın Artemis Onur Ödülü
1991: Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı ünvanı[14]
1992: 8. Bastia Akdeniz Sinemaları Festivali - En iyi kadın oyuncu, Soğuktu Ve Yağmur Çiseliyordu
1994: 6. Ankara Uluslararası Film Festivali - Emek Ödülü
1994: 1994 Antalya Altın Portakal Film Festivali - En iyi kadın oyuncu, Bir Aşk Uğruna
1996: 15. Uluslararası İstanbul Film Festivali - Sinema Onur Ödülü
1999: Roma Film Festivali - Büyük Ödül
1999: 2. Uçan Süpürge Kadın Filmleri Festivali - Kadın Yönetmen Ödülü
2000: Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi - Zirvedekiler 2000 Ödülü
2001: Akademi İstanbul - Yılın En Başarılı Sanatçısı Ödülü
Filmleri
1960
Köyde Bir Kız Sevdim
Aşk Rüzgarı Nil
Güzeller Resmi Geçidi Ayşe
1961
Otobüs Yolcuları Nevin
Melekler Şahidimdir Zeynep
Siyah Melek (Zincirler Kırılırken) Nesrin
Hatırla Sevgilim Türkân
Utanmaz Adam Sevim
Sevimli Haydut Emine
Kaderin Önüne Geçilmez
Gönülden Gönüle Nazan
Dikenli Gül
Aşk Ve Yumruk Tülin
Afacan
Kardeş Uğruna
1962
Biz de Arkadaş mıyız? Nihal
Acı Hayat Nermin
Lekeli Kadın Türkân
Billur Köşk
Bir Haydut Sevdim
Bardaktaki Adam
Aşk Yarışı Zeynep
Zorlu Damatl Gönül
Allah Seviniz Dedi
Kırmızı Karanfiller Türkan
Dikmen Yıldızı
Ümitler Kırılınca Oya
Ne Şeker Şey Canan, Jale
1963 Adanalı Tayfur Türkan
Köroğlu (Dağlar Kralı) Türkân Sultan
Beni Osman Öldürdü Türkân
Acı Aşk
Çapkın Kız Suna
Küçük Beyin Kısmeti Pervin
Sayın Bayan Türkân Bayraktar
İki Kocalı Kadın Sibel
Çalınan Aşk Aysel, Günsel
Bütün Suçumuz Sevmek Türkan
Badem Şekeri Güner Pirinçeken
Genç Kızlar Behlül, Eylül Servan
Ayşecik Canımın İçi Elif
1964
Adanalı Tayfur Kardeşler Türkân
Dağların Aslanı
Mualla Mualla
Fıstık Gibi Maşallah Gülten
Kızgın Delikanlı Avukat Sevil
Anasının Kuzusu Türkân
Macera Kadını
Kader Kapıyı Çaldı Leyla
Gözleri Ömre Bedel Leyla
Gençlik Rüzgarı Fatma Nur Erden
Bücür
Yılların Ardından Berna
Bomba Gibi Kız Leyla
Öksüz Kız
1965
Ekmekçi Kadın Ayşe, Zehra, Leyla
Elveda Sevgilim Türkân Kadiroğlu
Seven Kadın Unutmaz Türkân
Komşunun Tavuğu Türkân
Sürtük Naciye
Siyah Gözler Türkân
Hayatımın Kadını
Garip Bir İzdivaç Zeynep Gökalp
Veda Busesi Türkân
Vahşi Gelin Ayşegül
1966
Altın Küpeler Aylin
Sana Layık Değilim Türkân
Akşam Güneşi Jülide
Çalıkuşu Feride
Kenarın Dilberi Şarkıcı
Meleklerin İntikamı Türkân, Peri
Anaların Günahı
Düğün Gecesi Zeynep
Siyah Gül Gül
Meyhanenin Gülü Gül
Karanfilli Kadın
Günahkâr Kadın Türkân
Ferhat ile Şirin Şirin
Eli Maşalı
El Kızı Nazan
Çamaşırcı Güzeli
1967
Bir Dağ Masalı Lale
Bir Soförun Gizli Defteri
Ayrılsak da Beraberiz Fatma
Ağlayan Kadın Şükran, Leyla
Ana Döndü
Sinekli Bakkal Rabia
Ölümsüz Kadın
Kelepçeli Melek Nevin Erdem
Kara Duvaklı Gelin Perihan
Her Zaman Kalbimdesin
Tapılacak Kadın Türkan Ay
1968
Kahveci Güzeli Nermin
Vesikalı Yarim Sabiha
Abbase Sultan Abbase
Ayşem Ayşe
Hapishane Gelini Çengi Naciye
Kadın Severse Leyla
Dünyanın En Güzel Kadını Türkan Moray
Aşk Eski Bir Yalan Handan
Artık Sevmeyeceğim Nesrin, Leyla
Ağla Gözlerim Leyla, Hicran
Kadın İntikamı Handan
Kadın Değil, Baş Belası Çengi Naciye
1969
Fosforlu Cevriyem Fosforlu
Bana Derler Fosforlu Fosforlu Cevriye Necla
Aşk Mabudesi Leyla Gürsoy/Ayla Gül
Buruk Acı Ülker
Kölen Olayım Azize
Sonbahar Rüzgarları Nalan Akçam
Sana Dönmeyeceğim Leyla Taner
Seninle Ölmek İstiyorum Selma
Ateşli Çingene Gelincik
Günah Bende mi? Müvin
1970
Bülbül Yuvası Nerime
Buğulu Gözler Canan
Arım, Balım, Peteğim Zeynep
Kara Gözlüm Azize Balıkçı güzeli ünlü şarkıcı olur
Hayatım Sana Feda Zeynep Sonar
Ağlayan Melek Sabahat
Tatlı Meleğim Leyla
Mazi Kalbimde Yaradır Şükran/Türkan
Birleşen Yollar Feyza
Merhamet Zeynep
Herkesin Sevgilisi Türkan Alpay
Mağrur Kadın Meral
1971
Sevmek Ve Ölmek Zamanı Emel Sayar
Gelin Çiçeği Arzu
Ateş Parçası Azize
Melek Mi Şeytan Mı? / Asrın Kadını Nesrin
Mavi Eşarp Leyla
Unutulan Kadın Zeynep
Yedi Kocalı Hürmüz Hürmüz
Güllü Güllü / Gül Ediz Hun
Bir Kadın Kayboldu Selma
Gülüm, Dalım, Çiçeğim Leyla Ergüvenç/Şaziye
Bir Genç Kızın Romanı Selma Ediz Hun
1972
Cemo Cemo
Zulüm Ayla
Dönüş Gülcan Kadir İnanır
Sisli Hatıralar Dürrin Akbel
Vukuat Var Güllü
Çile Elif
1973
Mahpus Ümmühan
Güllü Geliyor Güllü Güllü Fındıkoğlu Ediz Hun
Azap Elif
Sultan Gelin Sultan
Asiye Nasıl Kurtulur? Asiye
Yalancı / Çok Yalnızım Zeynep
Namus Borcu Gurbet
Gazi Kadın / Nene Hatun Zeynep
Dert Bende Süreyya
1974
Şenlik Var / Bal Kız Zeliş / Leyla Taner
Yüreğimde Yare Var Nurten
Çılgınlar Selma / Cavidan
Açlık Meryem
1975
Acele Koca Aranıyor Melike
1976
Deprem Zeynep
Bodrum Hakimi Mefaret Tüzün
Devlerin Aşkı Türkan
1977
Selvi Boylum, Al Yazmalım Asya
Baraj Aysel
Dila Hanım Dila Hanım
1978
Sultan Sultan
Bir Aşk Masalı Banu
Cevriyem Cevriye
Tatlı Nigar Nigar
1979
Aşk ve Nefret
Hazal Hazal
Küskün Çiçek Zeynep
1981
Yılanı Öldürseler Esme
1982
Mine Mine
Seni Kalbime Gömdüm Eylül
1983
Metres Feride
Seni Seviyorum Aygül / Selma
1984
Bir Sevgi İstiyorum Melike
1985
Körebe Meral
Bir Kadın Bir Hayat Nuran
1987
Hayallerim, Aşkım ve Sen Derya Altınay
Gramofon Avrat Cemile
On Kadın Füsun
Rumuz Goncagül Gülsün
1988
Ada
1989
Ölü Bir Deniz Yüksel
1990
Berdel Hanım
Soğuktu Ve Yağmur Çiseliyordu Leyla
1991
Menekşe Koyu
1993
Şahmaran Sultan
1994
Bir Aşk Uğruna Selma
1995
Yer Çekimli Aşklar
1997
Nihavend Mucize Suzan
2002
Gönderilmemiş Mektuplar Gülfem
2004
Mürüvvetsiz Mürüvvet Mürüvvet TV Filmi
2006
Ayın Yıldızı Karagümrüklü Karakız TV Filmi
Aşk Beklemez TV Filmi
Hayatımın Kadınısın Asuman Karaca
2007
Hicran Sokağı Sabahat
Suna Suna
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder